SUDETY Przewodniki z górskiej półki przewodnik BEZDROŻA

Sudety położone są w południowo-zachodniej części Polski – zamykają od południa rozległą Nizinę Śląską. Jednak z geograficznego punktu widzenia stanowią północne ograniczenie Masywu Czeskiego i są traktowane jako jego część. Są to góry uformowane ze starych skał, sfałdowanych jeszcze w orogenezie hercyńskiej, a później jedynie pociętych uskokami i podnoszonych (lub obniżanych) w sztywnych blokach. Razem z górami o podobnym charakterze, do których należą Masyw Centralny, Harz, Wogezy, Schwarzwald, Rudawy czy Szumawa stanowią część rozległego terenu wyżynno-górskiego nazywanego Średniogórzem. Geografowie toczą spory co do zasięgu i granic całego Pasma Sudeckiego. W ostatnich latach najczęściej przyjmuje się, że Sudety rozciągają się pomiędzy doliną Łaby (tzw. Pogórze Łużyckie) na zachodzie a Bramą Morawską na wschodzie.

Szeroki krąg naukowców i turystów za zachodnią granicę Sudetów przyjmuje obniżenie Bramy Łużyckiej, której dnem przepływa Nysa Łużycka. W tak zarysowanych granicach masyw sudecki ma ponad 250 km długości, w najszerszym miejscu osiąga około 50 km szerokości. Ze względu na ukształtowanie powierzchni, a także budowę geologiczną, która wywarła decydujący wpływ na obecne środowisko tych gór, Sudety zazwyczaj dzieli się na trzy części – Sudety Zachodnie, Sudety Środkowe i Sudety Wschodnie. Sudety Zachodnie ciągną się od Bramy Łużyckiej (240 m n.p.m.) i doliny Nysy Łużyckiej na zachodzie, po Bramę Lubawska (516 m n.p.m.), dolinę górnego Bobru i dolinę Nysy Szalonej na wschodzie.

W ich skład wchodzą następujące regiony geograficzne: Góry Izerskie wraz z Pogórzem Izerskim, Karkonosze, Kotlina Jeleniogórska, Góry Kaczawskie wraz z Pogórzem Kaczawskim oraz Rudawy Janowickie. Sudety Środkowe są najbardziej rozczłonkowaną, a zarazem najniższą częścią całych Sudetów. Pasma górskie przeplatają się tu z szerokimi kotlinami i obniżeniami o skomplikowanym układzie topograficznym. Na zachodzie ogranicza je Brama Lubawska, górny Bóbr i Nysa Szalona, natomiast na wschodzie sięgają po dolinę Nysy Kłodzkiej i Przełęcz Międzyleską (534 m n.p.m.). Można tu wyróżnić następujące mniejsze regiony – Kotlinę Kamiennogórska, Góry Kamienne, Góry Wałbrzyskie, Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie, Góry Bardzkie, Góry Stołowe, Góry Orlickie, Góry Bystrzyckie, Kotlinę Kłodzką i Rów Górnej Nysy. Na wschód od doliny Nysy Łużyckiej i Gór Bardzkich rozciągają się Sudety Wschodnie – najbardziej zwarta część bloku sudeckiego. W Polsce leży tylko niewielka, zachodnia część tego regionu, w skład którego wchodzi Masyw Śnieżnika, Góry Bialskie, Góry Złote i fragmentarycznie Góry Opawskie. Natomiast po czeskiej stronie rozciąga się wysoki masyw Wysokiego i Niskiego Jesionika (Jeseníky).