Marek Styczyński, Anna Nacher

Czarowna Słowacja

przewodnik

304 strony tekstu, 132 fotografie czarno-białe i rysunki, 5 planów i mapek. Wkładka kolorowa 32 stron. Pod skrzydełkami mapa Słowacji. Wydanie I. Pruszków 2021

Zainteresowanie Słowacją jest w pełni uzasadnione. Szukającym "karpackości" kraj ten oferują ją w czystej postaci — od najwyższego szczytu łańcucha Karpat (Gerlach, 2655 m n.p.m.), przez jedno z najbogatszych skupisk krasowych w Europie (Słowacki Kras, Murańska Planina), po właściwe tylko Słowacji instrumenty muzyczne oraz relikty z dalekiej przeszłości (pasterstwo, teatr obrzędowy, muzyka). Niniejszy przewodnik to bardzo osobisty, przedstawiony z pasją opis tego kraju. 

Z posłowia: 

Nie jest łatwo pisać przewodnik po Słowacji w czasach, gdy wszystko można znaleźć za jednym kliknięciem w ekran telefonu. Ale czy jest tak rzeczywiście? Czy nie trzeba wiedzieć czego się szuka i w jakim stylu znajdować? Dlatego w tym naszym opisaniu sprawdzonych propozycji na znakomite wyprawy po Słowacji nie podajemy zbyt dużej ilości dat i opisów zabytków, a nawet miejsc gdzie można smacznie zjeść lub tanio wynająć pokój, raczej skupialiśmy się na pokazaniu innego  sposobu myślenia o Słowacji i tym co w tym kraju jest najlepsze. Mimo cyfrowych ułatwień, namawiamy bezustannie do studiowania map, opisów wycieczek i  wydawnictw o prawdziwej turystyce. Namawiamy też do powracania na miejsca już znane, pokażą się zawsze z nowej strony, bo i my się zmieniamy i widzimy to, co wcześniej nam umykało. Słowacy nauczyli nas dwóch ważnych zasad życiowych, które bardzo dobrze sprawdzają się także w podróży — nie być niecierpliwym i wszystko co się robi, wykonywać krok za krokiem, stopniowo. 
Od kilku lat budujemy na Słowacji permakulturowe miejsce do życia w zgodzie z Naturą, nazwaliśmy go Biotop Lechnica (od greckiego: biotop — dobre miejsce do życia), prowadzimy warsztaty etnobotaniczne i permakulturowe, a także nową formę poznawania Słowacji. To nasz następny etap na tej ścieżce. Etnobotaniczne wyprawy Biotopu Lechnica gromadzą ludzi zafascynowanych Słowacją, którzy reprezentują wiele różnych zawodów i specjalności. Takie interdyscyplinarne wycieczki dają nam wiele wiedzy i przyjemności. W tym przewodniku zawarliśmy kilka z odkryć, których wspólnie dokonaliśmy przez ostatnie trzy lata.

Spis treści

Od Autorów

PODSTAWOWE INFORMACJE

Podróżowanie po Słowacji
Dni wolne od pracy
Podział administracyjny i tradycyjne regiony
Karpaty
Co Jezioro Aralskie ma wspólnego z krajobrazem Słowacji?
Serce Słowacji
Niziny
Mieszkańcy Słowacji
Język podobny, ale… 
Słowacja od kuchni
Historia Słowacji — absolutne minimum!
     Kalendarium; Tradycja Cyryla i Metodego
Słowacka literatura
Rzemiosło
Rzeźba, malarstwo, muzyka
Film

PIĘĆ KLUCZY DO SŁOWACJI

Klucz pierwszy — kultura
Klucz drugi — europejska sieć obszarów cennych przyrodniczo
Klucz trzeci — bioregionalizm
Klucz czwarty — etnobotanika
Klucz piąty — różnorodność geologiczna

ZAPACHY I SYMBOLE KARPAT

Karpacka shinrin-yoku (leśna kąpiel)
Żywe pomniki — stare drzewa 
Symbolika karpacka 

Symbol słońca, higroskop i pokarm, czyli dziewięćsił bezłodygowy; Dziurawiec czyli ľubovnik bodkovaný; Macierzanka — materina dúška; Jałowiec pospolity; Krokus — symbol Tatr, czy dawca szafranu?

Za miedzą
PIENINY I CZERWONY KLASZTOR

Trzy Korony czy Korona? Małe, a może Wysokie Pieniny?
Czerwony Klasztor

Smerdžonka (Kúpele Červený Kláštor); Kiedy przyjechać lub przyjść?; Gdzie zjeść, wypić, posiedzieć z przyjaciółmi?; Zwiedzanie klasztoru w stylu slow; Latający zielarz z Czerwonego Klasztoru; Co uprawiał brat Cyprian?; Zielnik brata Cypriana

Lechnica
Karpackie czyżnie
Zamagurskie „diamenty”
Pienińscy marynarze
Spiska Stara Wieś — jedyne miasto na Zamagurzu
Lokša, Demikát, Šúľance… i inne smakołyki!

Z PIENIN POD TATRY

Szlakiem Brata Cypriana do Zeleného Plesa w Tatrach

Odcinek pierwszy: z Czerwonego Klasztoru przez Lechnicę do Havki;
Odcinek drugi: brata Cypriana wejście w Tatry

SPISZ

Źródła mineralne na Północnym Spiszu
Stare uzdrowisko w Nowej Lubowli
Gorzelnictwo i dawne rzemiosła w Nestville Park
Śladami pradziejów Karpat
Południowo-wschodnia flanka Gór Lubowelskich
Od Popradu do Popradu
W Góry Lewockie

Pasterskimi szlakami

Lewocza — ekstrakt Spiszu
Spiski Czwartek (Spišský Štvrtok)
Zamek Spiski (Spišský Hrad)

SZARYSZ

Bardejów
Bardejovské Kúpele
Pralas koło Bardejowskiego Uzdrowiska
Zborov — Zamek Makowica
Pralas i torfowisko pod Jaworzyną Konieczniańską
Na najwyższy szczyt Beskidu Niskiego
Čergov — puszcza karpacka i „połoniny”
Preszów — stolica województwa

TATRY

Tatry Bielskie z interesującego dystansu
Tatry Bielskie od spodu
Szlak w koronach drzew
Genius loci miasteczka Spišská Belá
Poprad-Tatry
Człowiek z Gánoviec
Spiska Sobota
Wielcy badacze przyrody Tatr
Własne scenariusze turystyki slow
     W poszukiwaniu granicy Spiszu i Liptova
Bezpieczeństwo i kultura górska
Gdzie nocować?
Doliną Jaworową do Zeleného plesa
Łomnica — góra oblężona
Popradzki Staw
Detwiańskie krzyże pod Osterwą
Wokół Szczyrbskiego Jeziora
Słowackie Tatry Zachodnie

NA ZACHÓD OD TATR

Liptowski krajobraz, liptowski folklor
A może Liptovský Hrádok?
Liptowski Jan
Liptowski Mikułasz
Janosik
Żywa wioska celtycka w Havránku
Do gorących źródeł i kolorowych skał
Orawa
Babia Góra od strony słowackiej
Wielka Fatra
Mała Fatra — Janosikowy Kraj
Terchovské koncovki
Ścieżkami zbójników
Muzeum Wsi Kysuckiej
Zamek Strečno
Żylina
     Żylińska STANICA niezależnej kultury
Kraina druciarzy
Bytča
Powaska Bystrzyca

NIŻNE TATRY I SŁOWACKI RAJ

Dolina Demianowska
Kraľova hola i Telgárt
Šumiac — mała, zdrowa kraina
     Pierwsza sauna w Czechosłowacji
W Raju bez mapy ani rusz!

SERCE SŁOWACJI

Muránska planina
     Murańska Huta; Murań; Tisovec
Tranzytowe miasteczko Brezno
     Kompleks turystyczny Zbojská; Przystanek Čierný Balog
Banská Bystrica
Klopačka w Španiej Dolinie
Miniatury Krywania w jaskini
Kremnica — złoto i środek Europy
Na południe od Bańskiej Bystrzycy
Dúbravica — wieś kultury
Stary wulkan — masyw Poľany 
     Słowacka królowa europejskich fletów; Detva
Zwoleń
Gavurky — dębowy las wypasowy
Trąbiąca Skała
Banská Štiavnica — miasto na złocie

Wulkany i pierwsza uczelnia techniczna na świecie; Szczawnicka Klopačka i sekwoje; Dendrarium; Salamandrove dni; Niezależna sztuka — BANSKÁ ST A NICA; Rodzinny dom fotografa Beatlesów; Carski pałac w Svätým Antonie

Brhlovce — domy w tufie wulkanicznym
W drodze do Bukabak

BRATYSŁAWA i KARPATY WINNE

Stolica Słowacji
Danubiana Meulensteen Art Museum
Mieszkalna ekokapsuła
Wypady poza Bratysławę
     Svätý Jur; Pezinok; Modrá
Z Bratysławy nad Morawę
Z Cieszyna ku Bratysławie
Słowacki Stonehenge
Myjava i okolice

PODUNAJSKO

Šamorín
Rowerem w dół Dunaju
     Kováčovské kopce; Łąki z prehistorii, a na nich efedra!

POWRÓT W GÓRY, AŻ PO KOSZYCE

Lučenec
Z palmą daktylową w herbie
Kraina wygasłych wulkanów i dębu burgundzkiego
Rożniawa, Krásna Hôrka, Słowacki Kras
Koszyce

Klucz do Koszyc, albo dlaczego konieczna jest wizyta w biurze Informacji Turystycznej; Koszyce z lotu ptaka, a raczej z wieży i z gór!; Wino z miłości albo słowacki Tokaj; Koszyce kolejami stoją (jadą)!

WSCHÓD SŁOWACJI

Miková i Medzilaborce — matecznik pop-artu
Sztuczne jezioro pośród sadów morelowych i winnic
Wulkaniczne góry Vihorlat
Wokół Vihorlatu
Park tmavej oblohy Poloniny

SŁOWACKIE ŚCIEŻKI BRZMIEŃ

Tradycyjne instrumenty
Bez czarny w muzyce i magii
     Drewno księżycowe bzu czarnego
Drumla — mały wielki instrument
Starzy mistrzowie
Mistrz współczesny — Michal Smetanka
Monografie instrumentów karpackich
Proste lecz niezwykle efektywne

OSOBISTE ŚCIEŻKI NA SŁOWACJĘ. POSŁOWIE

INDEKS NAZW TERENOWYCH